Hipertiroidi ya da tirotoksikoz tiroid bezinin fazla çalıştığı, fazla tiroid hormonu ürettiği durumlar zehirli guatr olarak tanımlanır.
Zehirli guatr ABD’de genel popülasyonun % 0.05-1.3’ünde görülür, ancak ülkemiz Türkiye 'de bu oran daha yüksektir.
Zehirli guatr, tiroid bezinin fazla hormon üretmesidir. Bu tiroid bezinin bir alanındaki hücrelerin, (iyot yokluğu veya fazlalığı, guatra yol açan ilaçlar veya çevresel faktörler, büyüme faktörlerinin etkisi vb. nedenlerle) oluşturduğu nodüllerin otonomi kazanarak çok fazla çalışmalarıyla “toksik nodüler guatr“ nedeniyle olabilir.
Bazen de tiroid hücrelerine karşı hastanın kendi ürettiği antikorlar (otoimmunite) nedeniyle bez kendiliğinden fazla çalışmaya başlar (Basedow Graves hastalığı). Bu hastalıkta bez diffüz büyür. Nodül gözlenmez. Bazı durumlarda da tiroid bezindeki bir nodül ya da tiroid bezinin bir lobu kendiliğinden fazla hormon üretmeye başlar (toksik adenom).
İnsan koryonik gonadotropin (hCG) hormonunun yüksekliği, hipofiz bez adenomu, tiroiditler de zehirli guatra neden olabilir.
Daha çok kadınlarda ve 40 yaş üstünde görülmesine rağmen herkeste ortaya çıkabilir. Nodüler hastalığı olanlarda, daha önce tiroid tedavisi görenlerde, tiroidit geçirenlerde, iyot fazlalığı veya eksikliği olan bölgelerde dah çok ortaya çıkar.
Toksik, zehirli, çok çalışan guatr;
En sık görülen şekli toksik diffüz guatr = Basedow Graves Hastalığı’dır.
Nodüler guatr;
Zehirli guatr belirtileri tirotoksikozun (hormon yüksekliğinin) derecesine bağlı olarak;
Ek olarak bulgular ise şunlardır;
Tiroid dışı bulgular oluşan antikorlarla, antijenik özelliklerinin benzemesiyle bazı dokuların çapraz reaksiyon vermesi sonucu oluşur.
Laboratuar incelemesinde tiroid hormonlarında saptanan yükseklik, TSH hormonundaki düşüklükle ilk tanı konur.
Kadınlarda, erkeklerden 5 kat daha fazla görülür. Kadınlarda özellikle üreme çağında daha sıktır. Tüm yaş gruplarında en sık görülen zehirli guatr nedeni Basedow Graves’ dir.
Graves hastalığı, ailesel yatkınlık gösteren otoimmun (vücudun kendi tiroid dokusuna karşı antikor ürettiği) bir hastalıktır. Tiroid bezinin lenfosit hücreleriyle istilası (lenfositik infiltrasyonu) ve hücredeki TSH kapılarına (reseptörüne) karşı oluşan tiroide karşı oluşan (antitiroid) antikorlarla karakterizedir.
Zehirli Guatr (Basedow Graves) Göz Bulguları;
Zehirli nodüler guatrlarda da, gözlerde canlılık ve parlaklık olabilir ancak, egzoftalmi (gözün dışarı doğru büyümesi) ve diğer göz bulguları gözlenmez.
Göz bulguları dışında kalan ve hipertiroidi (fazla hormon üretimi) nedeniyle oluşan belirti ve bulgular, her iki grupta da aynıdır.
Hastalığın öyküsü, hastanın şikayetleri ve fizik muayene sonucunda Basedow Graves veya zehirli guatr olduğuna karar verilebilir.
Tiroid hormonları ve antikorlar kan yoluyla ölçülebilir. Tiroid bezinin, fazla çalışıp çalışmadığı saptanabilir. Ek olarak ultrason, sintigrafi gerekebilmektedir.
Tedavide ilaçlarla hormon düzeyi düşürülerek, hastanın şikayetleri giderilmeye çalışılır. Belirli bir sürede tedaviye rağmen tekrarlayan veya ileri düzeydeki hastalar için;
tedavi seçeneklerinden hasta için uygun olanı yapılır.
RAI (atom) tedavisine rağmen, antijen ve oluşturan doku yerinde kaldığı için göz bulguları ilerleyebilir.
Bu nedenle zehirli guatr göz bulguları fazla olan hastalarda, tiroid cerrahisi daha iyi bir zehirli guatr (Basedow Graves) tedavi seçeneği olabilir. Cerrahi sonrası tiroid bezi tamamen çıkarılacağı için göz bulgularının ilerlemesi durur. Bazı hastalarda gerileyebilir.
İlaç tedavisine karar verilen ve uygulanan hastalarda 18 aya kadar ilaç tedavisi uygulanabilir. İlaç kesildiğinde hastalık tekrar ediyorsa ameliyat önerilmelidir.
Tiroid hormon düzeyini düşüren ilaçlar kemik iliğini baskılar, karaciğere zarar verebilir.
Bu nedenle zehirli guatr hastaları, uzun süreler veya ömür boyu tiroid hormonu düzeyini düşüren ilaçları (metimazol, propiltiyourasil vb.) kullanamazlar.
Zehirli guatr ilaç tedavisi süresince hasta doktor kontrolü altında olmalıdır. Kan değerleri ve karaciğer fonksiyon testleri, tiroid hormon düzeyleri ile beraber izlenmelidir.
Aşırı tiroid hormon yüksekliği durumlarında; tiroidin kalp dokusunda yarattığı etkiler, aritmiler kalp yetmezliğine neden olabilir. Uzun süren hipertiroidilerde (zehirli guatrlarda) kemik erimesi (osteoporoz) görülebilir. Tansiyon yüksekliğ veya kalp hastalıklarına neden olabilir. Hastada yüksek hormon düzeylerine bağlı psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir. Yüksek hormon düzeyleri tedavi edilmezse, tiroid krizi ve kardiak nedenlerle ölüme giden ağır tablolara yol açabilir.
Zehirli guatr ilaçları temel söylemle kilo aldırmaz. Tiroid hormonları vücuttaki tüm hücreler üzerine etkisi olan metabolik hormonlardır. Tiroid hormon yüksekliği (toksik guatr, zehirli guatr),kendisi hastada kilo kaybına neden olduğu için, antitiroid ilaçlarla tiroid hormonlarının düzeyleri ve etkileri azaldıkça hasta kilo almaya başlayabilir. Bu ilaç etkisi değildir. Tiroid hormonlarının metabolik etkisinin düşmesine, tedavi cevabına bağlı oluşan normal etkidir.
Doktor kontrolü altında ve ilaçla izlenen hastalarda ölüm gözlenmez. Aşırı hormon yüksekliği (hipertiroidi) durumlarında; tiroid krizi ya da tiroidin kalp dokusunda yarattığı etkiler, kalp ritim bozuklukları (aritmiler) vb. nedenlerle müdahale edilmeyen hastalarda ölüm olabilir, ancak nadirdir.
Genel olarak zehirli guatr hastalarında tiroid kanseri daha düşük oranlarda görülür. Toksik guatrların %3-5’ in de patolojik incelemede tiroid kanseri saptanır. Ancak bu oran diğer tiroid hastalıkları ile karşılaştırılırsa çok düşüktür. Başka bir değişle zehirli guatr hastalarında da tiroid kanseri görülebilir.
İyi günler hocam zehirli guatr var ilaç tedavi görüyorum ama koli almaya başladım. Sigara bıraktım. 2ay oldu. Kilo Almamın kullandığım ilaç tedavi bı etkisi varmıdır teşekkür ediyorum saygılar
Geçmiş olsun. Zehirli guatrda tiroid hormonları çok fazla salgılandığı ve metabolizmanızı normalden çok fazla artırdığı için zayıflarsınız. Tedavi sürecinde metabolizma normale döndüğü için veya normalden fazla kalori aldığınız için kilo alabilirsiniz. Kilonuzu korumak istiyorsanız, yemenizi dengelemeniz gerekir.
Merhaba , Zehirli guatrım var ancak sürekli kilo alıyorum. Şuan bir cerrah ile tedavimi ilerletiyorum ancak kilo alımım anormal karşılanıyor , bu durumda bir hasta ile karşılaştınız mı ? Tedavi bitince kilo verebilir miyim?
Geçmiş olsun. Tedavi sürecindeki zehirli guatrlar zayıflamazlar. Almanız gerekenden fazla kalori aldığınız için kilo alıyor olabilirsiniz. Tedavi altında iseniz hormonlarınız da kontrol altındadır ve bu durum kilo almanızı etkilemez.
TSH t3 T4 glikoz değerlerim yüksek hba1c normal düzeyde rahatsızlık ne olabilir yardımcı olurmusunuz
Geçmiş olsun.Mutlaka öncelikle bir endokrin uzmanına muayene olmalısınız.
Bugün aile hekimim den troid hormonumda hafif bir artış olduğunu öğrendim konu hakkında bilgi vereblir siniz?
Geçmiş olsun. Tiroid hormonunun fazla üretildiği hastalıkların ayırıcı tanısı yapılarak sizin hastalığınıza göre tedavi yapılmalıdır.