Meme kanserinin tedavisi için yapıaln mastektomi ameliyatı sonrası (memenin tamamının alınması) gerektiği durumlarda, hastaya yeniden meme yapılmasına “meme rekonstrüksiyonu” denir.
Meme rekonstrüksiyonu, mastektomi sonrası silikon, meme alıdıktan sonra meme onarımı yada meme alınması sonraı protez ameliyatı olarak bilinir.
Meme rekonstrüksiyonu ameliyatı ile kaybedilen meme dokusu, silikon protez (implant) ya da hastanın öz dokuları (flepler) kullanılarak veya bazı durumlarda iki yöntem birleştirilerek yeniden meme görüntüsü oluşturulur.
Meme rekonstrüksiyonu, onkoplastik meme cerrahları kendileri yapabilirler ya da meme cerrahları ve plastik cerrahlar birlikte ameliyatı uygulayabilirler.
Meme kanseri nedeniyle mastektomi (cerrahi yöntemle/ameliyatla memenin tamamen alınması) yapılan kadınlarda, kendi kişisel deneyimim ve bu konuda yapılan çalışmalar, meme kanserli kadınların hayat kalitesinin arttığını, meme kanseri tedavisinin yarattığı psikolojik etkilerin daha iyi kabullenildiğini göstermiştir.
Meme rekonstrüksiyonu yapılan kadınlarda, kaybedilen dokunun onarımının yani memenin yeniden yapılmasının meme kanseri hastasının iyileşmesine ve psikolojik durumuna olumlu katkısı önemlidir.
Mastektomi basit bir açıklamayla memenin tamamının ameliyatla alınmasıdır. Ancak meme kanserinin tipine ve yaygınlığına göre farklılıklar gösterir. Sadece meme alınıyorsa “basit mastektomi”, birlikte koltuk altı lenf bezleri de alınıyorsa “modifiye radikal mastektomi” adını alır.
Meme kanseri nedeniyle tedavinin bir parçası olarak, bazı durumlarda meme dokusunun alınması (mastektomi) gerekir. Meme kanserinin evresi, memedeki yaygınlığı, hastanın istemi nedeniyle meme alınabilir. Alınan memenin yerine yenisi, aynı ameliyatta meme alınırken ya da hasta istemi veya tıbbi gereklilikler nedeniyle geç dönemde yapılabilir.
Unutulmaması gereken, meme kanserinin cerrahi tedavisi yani yapılanın bir kanser ameliyatı (onkolojik cerrahi) olduğudur. Rekonstrüksiyon, bu kanser cerrahisine eklenmiş bir yeniden yapılandırma ameliyatıdır.
Mastektomi sonrası meme rekonstrüksiyonu (memenin yeniden yapılması) için en çok kullanılan yöntem silikon protezle (implant) rekonstrüksiyondur. Eğer silikon protezle meme rekonstrüksiyonu, memenin alınmasıyla (mastektomi) aynı ameliyatta yapılacaksa, kozmetik görünüm daha iyi planlanabilir.
Estetik olarak tek seanslı, mastektomi sonrası silikon protez ameliyatları ile daha iyi sonuçlar alınabilir ve psikolojik olarak meme kanseri hastası ameliyat masasından vücut bütünlüğünü kaybetmemiş olarak kalkar.
Meme kanseri hastası için yeniden meme yapımı kişiselleştirilmeli, hastaya ve durumuna uygun yönteme hastayla birlikte karar verilmelidir. Her meme kanseri hastası için her rekonstrüksiyon yöntemi uygun olmayabilir.
Seçilecek meme rekonstrüksiyon (yeniden meme yapımı) yöntemini etkileyen faktörler:
Meme kanserine uygulanacak rekonstrüksiyon (yeniden meme yapımı) için pek çok yöntem vardır. Hastaya ve meme kanserine uygun rekonstrüksiyon yöntemine meme cerrahı hastayla birlikte karar vermelidir.
Meme rekonstrüksiyonu;
ya da memenin yeniden yapılma zamanına göre;
Meme kanseri ameliyatı sırasında (erken meme rekonstrüksiyonu) hastanın tıbbi durumu uygunsa, meme alınırken meme dokusunu örten deri korunabilir. Kanserli meme dokusu kanser cerrahisine uygun yöntemle alınır. Bazen meme derisiyle beraber, meme kanseri için uygunsa meme başı ve çevresindeki renkli deri (areola) de korunabilir.
Unutulmaması gereken temelde yapılan işlemin, bir meme kanser ameliyatı olduğudur. Hastaya uygun yöntemler ve seçenekler, meme kanserine ve hastaya göre değişebilir.
Meme cildinin de çıkarılması gereken durumlarda ya da hastanın cildi korunmak için uygun değilse, cilt kalitesi ve beslenmesi bozuksa, ilk önce ameliyat alanına doku genişletici (ekspander) yerleştirilebilir.
Deri ve kas dokusu, bu ekspander içine enjekte edilen tuzlu su (SF) ile birkaç seansta genişletilir. Bu süreç, hastaya, planlanan meme büyüklüğüne göre değişiklik gösterir. Haftalar veya aylar gerekebilir. Uygun bir zamanda ikinci bir ameliyatla doku genişletici çıkarılarak yerine kalıcı meme silikonu, protez yerleştirilir.
Meme dokusundan boşalan yere, seçilen yönteme göre, silikon protezle, hastanın öz dokusuyla (flepler) veya iki yöntem birlikte kullanılarak yeniden bir meme görüntüsü oluşturulur.
Hastanın kendi dokusunun (flepler) kullanıldığı bir rekonstrüksiyonda, memenin alınmasıyla oluşan boşluğu doldurmak için, hastanın karnından, sırtından, kalçasından vb. alınan dokular (flep) kullanılabilir. Bu yöntemle bir rekonstrüksiyon (yeniden meme yapımı) yöntemi seçildiyse;
Burada anlatılan yeniden meme yapımı yöntemleri bilgilendirme amaçlıdır. Kendi meme kanseriniz ve size uygun rekonstrüksiyon yöntemi ve olası sonuçlar için meme cerrahınıza danışınız.
Meme kanseri ameliyatında kullanılan silikon protez tipleri çok çeşitlidir. Kanser cerrahisi için özel bir silikondan üretilmiş, akışkan olmayan, yüzeyleri, şekilleri ve kullanılan silikon materyale göre ağırlıkları değişen silikon meme protezi tipleri mevcuttur.
Tüm protezlerin dış yüzeyleri silikondandır ve düz ya da pürtüklü olabilirler. Silikon ve tuzlu suyu (serum fizyolojik) birlikte içeren silikon meme protezleri de vardır. Size uygun silikon meme protez tipi için meme cerrahınızla ayrıntıları konuşabilirsiniz.
Mastektomi sonrası meme rekonstrüksiyonu (memenin alınması sonrası yeniden meme yapımı) hastaya ait tıbbi zorunluluklar gözetilerek, değişik yöntemler seçilerek, aynı seansta (meme alındığı sırada) veya geç rekonstrüksiyonla uygulanabilir.
Bazen kişinin hastalıklarına, tıbbi durumuna (şeker hastalığı, otoimmunite vb.) veya alışkanlıklarına (sigara vb.) göre bu yöntemler aşamalı veya meme cerrahınızın önerdiği çeşitli tedaviler sonrası olabilir. Size uygun yöntem için doktorunuza danışınız.
Yapılacak ameliyatın yöntemi, seçilecek meme protezi, ameliyatın erken (aynı seansta) veya geç rekonstrüksiyon olması, aşamalı cerrahi, doku genişletici kullanılması, hastanın öz dokusuyla (fleple) rekonstrüksiyon yapılması gibi pek çok durum ameliyat sayısını ve fiyatını etkiler.
Tüm cerrahi girişimler (ameliyat) gibi meme rekonstrüksiyon ameliyatlarında da anestezi riski, kanama, enfeksiyon, yara iyileşme problemleri, ödem ve sıvı birikmesi (seroma),doku ölmesi (cilt veya flep nekrozu) görülebilir.
Silikon protezle yeniden meme yapımı sonrası ilk duygulardan biri yerleştirilen protezin ağırlığının ve baskısının hissedilmesidir. Ancak bu his geçicidir ve zamanla geçer.
Uygulanan ameliyat yöntemine göre özel pansumanlar, diren izlemi, sütyen kullanımı gerekebilir. Meme cildinde ve korunduysa meme başında duyu kaybı, değişen derecelerde ve sürede olabilir.
Silikon protezle yeniden meme yapımı sonrası, uzun dönemde en sık görülen problemlerden biri ise, kapsül kontraktürü yani protezin etrafında bağ dokusu ve proteze bir reaksiyon oluşmasıdır. Oluşan bu bağ dokusu (kapsül kontraktürü) herkeste görülmez.
Kişiye bağlı faktörler rol oynayabilir. Kapsülün meme protezini sıkıştırması ile şekil bozukluğu, memede sertleşme hissi ve nadiren ileri evrelerde ağrı ortaya çıkabilir. Kapsül kontraktürü için değişik tedavi yöntemleri vardır. Ancak ileri durumlarda, bazen kapsül dokusunun alınması veya cerrahi yöntemlerle bozulması, gevşetilmesi veya protezin değiştirilmesi gerekebilir.
Meme kanserinin tedavisi için memesi alınan kadınlarda seçilen veya uygulanan rekonstrüksiyon yönteminin;
Silikon, bebek emziklerinden, damar greftlerine kadar vücutta pek çok hastalık için kullanılan bir materyaldir. Silikonun kendisinin direkt kanser yaptığına dair veri yoktur. Ancak silikonun tipi ve işlenme yöntemine bağlı bildirilmiş nadir lenfoma tipi (ALCL) tümörler vardır. Bu ameliyat için seçilen silikon protez tipiyle ilişkilidir. Bu konuyu doktorunuzla tartışınız.
Meme yeniden yapımı (meme rekonstrüksiyonu) ile ilgili tüm bu anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Meme kanserinizin izlemi için doktor kontrollerinizin devamı gereklidir. Geride kalan diğer memenizin ve rekonstrükte edilmiş (yeniden yapılmış) memenizin (rekonstrüksiyon yapılmasaydı da, ameliyat bölgenizin) izlemi / takibi gereklidir.
Meme cerrahınızın size önereceği izlem yöntemlerine ve takip aralıklarına uymanız önemlidir.
Meme rekonstrüksiyonu alınan memenin yerine yeniden meme yapılması ameliyatının süresi, hangi tekniğin kullanılacağına göre değişkenlik gösterir. Küçük ve orta boylu sarkık olmayan bir memede meme cildinin korunarak memeniz alınması, koltuk altı lenf bezinin değerlendirilmesi ve silikon protezle yeniden meme yapılması yaklaşık üç saat kadar sürer. Koltuk altı lenf bezinde, meme kanseri yayılımı çıkarsa, eklenecek koltuk altı lenf bezlerinin alınması ameliyatı 30-45 dk kadar uzatabilir.
Meme orta boy veya daha büyükse, sarkıksa (pitotik memeler) sarkıklığın derecesine ve memenin büyüklüğüne bağlı olarak ameliyat süresi de uzar.
Yeniden meme yapımı için hastanın öz dokuları kullanılacaksa (fleple rekonstrüksiyon) kullanılacak flepin tipine ve ameliyat yöntemine göre (Latissimis dorsi, TRAM, DIEP vs) ameliyat süreleri ortalama 2 saat veya daha fazla uzar.
Meme rekonstrüksiyonunda (yeniden meme yapımı) kullanılan silikon protezler (implant) pekçok firmaya ait çok çeşitli şekil ve yapıdadır. Bu protezlerin özellikleri de birbirinden farklıdır.
Meme kanseri hastalarında genellikle üretici firma tarafından ömür boyu garanti verilen protezler (silikon implantlar) tercih edilir. Ancak kişiye bağlı olarak bu protezlerde de nadiren de olsa bozulma veya kişiye bağlı reaksiyon oluşabilir. Bu durumda protezin değiştirilmesi gerekebilir. Ancak iyi kalitede, polimerizasyonu iyi silikondan üretilmiş silikon protezlerde fazla sorun oluşmaz. Ayrıntılar için doktorunuza danışınız.
Normalde de kişilerin meme boyutları birbirinden farklılık gösterebilir. Meme protezi ile rekonstrüksiyonda, birtakım ölçümler yapılarak, kişinin vücut yapısına ve karşı memesinin boyutuna göre protez boyutu seçilir. Ancak hastanın memelerinin boyutu büyükse, memeler sarkıksa ya da tümöre ait özellikler nedeniyle meme rekonstrüksiyonu sonrası memeler arasında şekil ve boyut farkları, sarkıklık farkları olabilir.
Büyük memelerde silikon protezle (silikon implant) aynı boyutu teknik olarak sağlamak mümkün değildir. Bu durumda hastanın vücuduna uygun boyutta seçilecek bir protezle meme yeniden yapılır. İki meme arasında fark olacağı öngörülen durumlarda;
Aynı ameliyatta veya meme kanserine ait tedaviler tamamlandıktan sonra karşı memeye simetrizasyon (eşitleme) ameliyatı yapılır veya planlanır. Küçük boyutlu, sarkık olmayan memelerde yapılan rekonstrüksiyonlarda bile bazen çok fark edilemeyecek boyutta fark olabilir. Unutulmamalıdır ki, yapılan bir kanser ameliyatının rekonstrüksiyonudur. Estetik bir girişim değil, rekonstrüksiyon = yeniden yapımdır.
Öz doku ile yeniden meme yapılan durumlarda da hastanın öz dokusunun durumuna göre fark oluşabilir. Bazen öz dokuya silikon protez eklenmesi gerekebilir.
Tüm bu ayrıntıları ve yapılacak işlemleri doktorunuzla ameliyat öncesi tartışmalısınız.
Meme rekonstrüksiyonu, yani yeniden meme yapımı hastanın memesinin olmadığı durumlarda da yapılabilir.
Kişinin doğuştan memesi ve / veya memesi ve meme başı yoksa daha sonradan meme yapmak (meme rekonstrüksiyonu) mümkündür.
Hasta daha önceden meme kanseri ameliyatı olduysa ve memesi alındıysa (mastektomi),o sırada hastaya yeniden meme yapılmadıysa, daha sonraki zamanlarda hasta istemine bağlı yeniden meme yapılabilir (Geç Meme Rekonstrüksiyonu). Bazen bu tedavinin gereği de iki aşamalı olabilir.
Tüm bu meme rekonstrüksiyonları, silikon implantla (protez) veya hastanın öz dokuları (flepler) kullanılarak yapılabilir.
Meme ameliyatı sırasında tümöre bağlı, meme başının da (nipple-areola kompleksi) alındığı hastalarda, daha sonra meme başı-areola rekonstrüksiyonu da mümkündür.
Prof. Dr. Betül BozkurtMeme ve Endokrin Cerrahisi 
Prof. Dr. Betül Bozkurt