Guatr Nedir? Belirtileri, Tedavisi

Guatr Nedir?

Guatr tiroid bezinin normal boyutunun üstüne çıkması, büyümesidir. Tiroid bezi boyunda büyüyerek görünür hale gelmesine guatr denir.

Bu büyüme tiroid bezinin her yerinde aynı (diffüz guatr) veya nodül oluşturan büyüme (nodüler guatr) şeklinde olabilir.

Fonksiyonel olarak tiroid bezi büyümesi yani guatr;

• Ötroid Guatr (hormon düzeyleri normal),
• Hipertiroidi = tirotoksikoz (hormon salınımı yüksek),
• Hipotiroidi (hormon salınımı düşük, fonksiyonu az)

olarak büyüyebilir.

Guatr Neden Olur?

Fonksiyonel olarak normal hormon salgılayan guatrın nedenleri:

• Endemik (iyot eksikliğine bağlı, guatr oluşturan diyetler),
• İlaç tedavisi nedeniyle,
• Tiroidit: subakut, kronik (ilerleyen aşamalarda hipotiroidi),
• Ailesel (bozulmuş hormon sentezi),
• Neoplazm: adenom, karsinom,
• Tiroid hormonuna direnç

nedeniyle olabilir.

Guatrın Belirtileri Nelerdir?

Hormon fonksiyonu normal olan bir guatrda, vücutta belirti olmaz; ancak boyunda tiroid bezi büyük olarak, boyun ön tarafında bir şişlik olarak gözükür.

Guatrda, tiroid bezi her yeri eşit ve aynı yapıda (diffüz) ya da nodüler olarak büyür. Nodül tiroid bezi içinde oluşan sınırlı, daha belirgin bez dokusu alanlarıdır.

Eğer tiroid bezi guatr oluştuğunda fazla çalışıyorsa (hipertiroidi),aşağıdaki guatr belirtilerinin biri veya birkaçı birlikte oluşur:

• Aşırı sinirlilik,
• Hiperaktivite,
• Anksiyete,
• Sıcağa tahammülsüzlük ve
• Terleme,
• Çarpıntı,
• Yorgunluk,
• Güçsüzlük,
• Ellerde titreme,
• Uykusuzluk,
• Saç dökülmesi,
• Saç kuruluğu,
• İştah artımına rağmen kilo kaybı,
• İshal,
• Adet (menstürasyon) düzensizlikleri,
• Cinsel istek (libido) kaybı.

Eğer tiroid bezi guatr oluştuğunda az çalışıyorsa (hipotiroidi),aşağıdaki belirtilerin biri veya birkaçı birlikte oluşur:

• Halsizlik,
• Uykuya meyil,
• Kas güçsüzlüğü,
• Kabızlık,
• Saçlarda kuruma, dökülme,
• Bulantı,
• Hareketlerde yavaşlama,
• Adet düzensizliği,
• Kilo alma, diyete rağmen kilo verememe,
• Yaygın ödem,
• Cinsel fonksiyonlarda bozukluk

görülebilir.

Guatr Tanısı, Tedavisi, Ankara

Hastalığın öyküsü, hastanın şikayetleri ve fizik muayene sonucunda guatr olduğuna karar verilebilir. Tiroid hormonları kan yoluyla ölçülebilir. Bu şekilde tiroid bezinin, az, normal ya da fazla çalışıp çalışmadığı saptanabilir. Her yeri eşit veya nodüler büyümüşse muayenede saptanabileceği gibi görüntüleme tetkikleri de gerekebilir. Fonksiyon durumuna göre USG veya sintigrafi yapılır.

Tiroid bezinde nodül varsa, 1 cm’ den büyük tüm nodüllerde ve ultrasonografik olarak şüpheli tüm nodüllerde nodülün hücresel yapısını öğrenmek için ince iğne biyopsi yapılır (İİAB). Nodülün hücresel özelliklerine göre cerrahi tedavi (ameliyat) gerekebilir.

Fonksiyonel olarak normal, hücresel özellikleri kötü olmayan guatrlarda da;

• Tiroid bezi bası semptomları oluşturacak kadar büyükse, (Nefes darlığı, yutma güçlüğü vb),
• Tiroid bezi göğüs kafesi içine doğru (retrosternal) büyümüşse ya da,
• Kozmetik sorun oluşturuyorlarsa da

cerrahi tedavi edilirler.

Guatr Hastalığı Öldürür mü?

Guatr tiroid bezinin büyümesini içeren tüm durumlara verilen genel addır. Kanser olması durumunda bile tedavisi mümkün bir hastalıktır.

Hipertiroidi / Tirotosikoz / Zehirli Guatr Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Hipertiroidizm ya da tirotoksikoz tiroid bezinin fazla çalıştığı, fazla tiroid hormonu ürettiği durumları tanımlar.

Hipertiroidizm ABD’de genel popülasyonun % 0.05-1.3’ünde görülür, ancak ülkemizde bu oran daha yüksektir.

Toksik / zehirli / çok çalışan guatr;

• Toksik nodüler guatr,
• Toksik diffüz guatr yapısında olabilir.

En sık görülen şekli toksik diffüz guatr = Basedow Graves Hastalığı’dır.

Nodüler guatr;

• Tek nodül (soliter nodül),
• Çoklu nodül (multinodüler) olabilir.

Toksik (Zehirli) Diffüz Guatr (Basedow Graves Hastalığı)

Kadınlarda, erkeklerden 5 kat daha fazla görülür.

Kadınlarda özellikle üreme çağında daha sıktır.

Tüm yaş gruplarında en sık görülen toksik guatr nedeni Basedow Graves’ dir.

Graves hastalığı, ailesel yatkınlık gösteren otoimmun (vücudun kendi tiroid dokusuna karşı antikor ürettiği) bir hastalıktır. Tiroid bezinin lenfosit hücreleriyle istilası (lenfositik infiltrasyonu) ve hücredeki TSH kapılarına (reseptörüne) karşı oluşan tiroide karşı oluşan (antitiroid) antikorlarla karakterizedir.

Zehirli (toksik) Guatr Belirtileri

Zehirli guatr belirtileri tirotoksikozun (hormon yüksekliğinin) derecesine bağlı olarak;

• Aşırı sinirlilik,
• Hiperaktivite,
• Anksiyete,
• Disforia,
• Sıcağa tahammülsüzlük,
• Terleme,
• Çarpıntı,
• Yorgunluk,
• Güçsüzlük,
• Ellerde titreme,
• Uykusuzluk,
• Saç dökülmesi,
• Saç kuruluğu,
• İştah artımına rağmen kilo kaybı,
• Diyare,
• Oligomenore,
• Menstrürasyon düzensizlikleri,
• Libido kaybı

şeklindedir.

Ek olarak bulgular ise şunlardır;

• Özellikle yaşlılarda atrial fibrilasyon,
• Supraventiküler aritmiler,
• Konjestif kalp yetmezliği,
• Sistolik hipertansiyon,
• Tremor (ellerde titreme),
• Guatr varlığı
• Ilık nemli deri,
• Üst grupta kas güçsüzlüğü,
• Göz bulguları,
• Erkeklerde jinekomasti (memenin kadın tipi büyümesi) ve
• Erektil disfonksiyonlar

gibi olabilir.

Tiroid dışı bulgular oluşan antikorlarla, antijenik özelliklerinin benzemesiyle bazı dokuların çapraz reaksiyon vermesi sonucu oluşur.

Zehirli Guatr (Basedow Graves) Göz Bulguları

• Dik ve sabit bakışa, göz kapağında çekilme,
• Gözün dışarı doğru çıkık büyük görünmesi (egzoftalmi),
• Göz çevresi dokularda ödem,
• Sabit, dik canlı ve parlak bakışlar,
• Göz kapağının çekilmesiyle göz küresini tam örtememesi sonucu gözlerde yanma,
• Korneada kuruluk,
• Gözlerde kızarıklık,
• Ekstraoküler kaslarda güçsüzlük

gibi belirti ve bulgular olabilir.

Toksik nodüler guatrlarda da, gözlerde canlılık ve parlaklık olabilir ancak, egzoftalmi (gözün dışarı doğru büyümesi) ve diğer göz bulguları gözlenmez.

Göz bulguları dışında kalan ve hipertiroidi (fazla hormon üretimi) nedeniyle oluşan belirti ve bulgular, her iki grupta da aynıdır.

Zehirli (Toksik) Guatr Tedavisi

Hastalığın öyküsü, hastanın şikayetleri ve fizik muayene sonucunda Basedow Graves veya toksik (zehirli) guatr olduğuna karar verilebilir. Tiroid hormonları ve antikorlar kan yoluyla ölçülebilir. Tiroid bezinin, fazla çalışıp çalışmadığı saptanabilir. Ek olarak ultrason, sintigrafi gerekebilir.

Tedavide ilaçlarla hormon düzeyi düşürülerek, hastanın şikayetleri giderilmeye çalışılır.

Belirli bir sürede tedaviye rağmen tekrarlayan veya ileri düzeydeki hastalar için

• radyoaktif iyot (RAİ) tedavisi veya
• cerrahi (tiroid bezinin tamamen alınması ameliyatı)

tedavi seçeneklerinden hasta için uygun olanı yapılır.

RAI (atom) tedavisine rağmen, antijen ve  oluşturan doku yerinde kaldığı için göz bulguları ilerleyebilir.

Bu nedenle zehirli guatr göz bulguları fazla olan hastalarda, tiroid cerrahisi daha iyi bir zehirli guatr (Basedow Graves) tedavi seçeneği olabilir. Cerrahi sonrası tiroid bezi tamamen çıkarılacağı için göz bulgularının ilerlemesi durur. Bazı hastalarda gerileyebilir.

Zehirli (Toksik) Guatr Tedavisi Ne Kadar Sürer?

İlaç tedavisine karar verilen ve uygulanan hastalarda 18 aya kadar ilaç tedavisi uygulanabilir. İlaç kesildiğinde hastalık tekrar ediyorsa ameliyat önerilmelidir.

Tiroid hormon düzeyini düşüren ilaçlar kemik iliğini baskılar, karaciğere zarar verebilir.

Bu nedenle zehirli guatr hastaları, uzun süreler veya ömür boyu tiroid hormonu düzeyini düşüren ilaçları (metimazol, propiltiyourasil vb) kullanamazlar.

Zehirli (toksik) guatr ilaç tedavisi süresince hasta doktor kontrolü altında olmalıdır. Kan değerleri ve karaciğer fonksiyon testleri, tiroid hormon düzeyleri ile beraber izlenmelidir.

Zehirli (Toksik) Guatr Öldürür mü?

Doktor kontrolü altında ve ilaçla izlenen hastalarda ölüm gözlenmez. Aşırı hormon yüksekliği (hipertiroidi) durumlarında; tiroid krizi ya da tiroidin kalp dokusunda yarattığı etkiler, kalp ritim bozuklukları (aritmiler) vb nedenlerle müdahale edilmeyen hastalarda ölüm olabilir, ancak nadirdir.