Memenin fibrokistik hastalığı ve meme kistleri her 4 kadından 1’ inde görülen iyi huylu yaygın bir durumdur.
Memede kistler ve bağ dokusu artışının birlikte olduğu bir durumdur. Basit kistlerden üreme potansiyeline sahip oluşumlara uzanan geniş bir yelpazeyi tanımlar.
Memenin fibrokistik hastalığı ve meme kistleri her 4 kadından 1’ inde görülen iyi huylu yaygın bir durumdur. Meme kisti içinde sıvı içeren büyük çoğunluğu iyi huylu oluşumlardır. Kistler içleri sıvı dolu keseciklerdir.
Memede kitle olarak ele gelen yapıların dört tanesinden bir tanesi meme kistidir. Tüm meme kistlerinin beşte biri 1 cm’ den büyüktür ve bunlarında yarısı birden çoktur. Her iki memede yaygın olarak görülebilirler.
Üreme çağının bir hastalığıdır. Yani kadınların adet gördükleri hormonal olarak aktif oldukları dönemde hormon etkisiyle görülürler. Her siklusta/adet döngüsünde hormon etkisiyle büyüyebilirler, çoğalabilirler, şikayet oluşturabilirler.
Menopoz sonrası hormon etkisi ortadan kalkacağı için meme kistlerinin ve fibrokistik meme hastalığının da gerilemesi ve kaybolmaları beklenir. Menopozda ortaya çıkan veya menopoz sonrası belirti ve şikayetleri devam eden kistler için mutlaka meme cerrahına muayene olmak gerekir.
Memede fibrokistik değişikler, basit kistlerden solid (içinde hücre içeren,kitle oluşturan) lezyonlara uzanan çok geniş bir yelpazede ortaya çıkarlar. Fibrokistik hastalığın memede oluşturduğu kistler, kitleler, yapsal değişiklikler içeren bu görünümlerin hepsine birden “memenin fibrokistik değişiklikleri” adı verilir. Aslında yapısal ve patolojik ve klinik bir grup hastalığın genel adıdır.
Meme kistleri dört şekilde ortaya çıkabilirler.
Basit kistler: ince bir duvarı olan içi sıvı dolu düzgün keseciklerdir. Basit kistler meme kanseri için risk yaratmazlar.
Septalı kistler: Duvarları basit kistler gibi ince veya biraz daha kalın olabilir. Temel özellikleri kisti çeşitli şekillerde bölen fibröz (bağ dokusundan) bantların olmasıdır.
Komplike kistler: Duvarları basit kistlerden daha kalındır. Kist içini bölen fibröz bantlar içerebilirler veya içermezler. Ancak kist içerisindeki sıvı daha yoğun kıvamlı, iltahabi hücreler içeren, hücre kalıntıları içeren yapıda olabilir. Komplike kistlerde kanser riski %1’ in altındadır.
Belirtileri yoksa, şikayet oluşturmuyorlarsa meme kistleri tedavi gerektirmez ve normal takip programları ile izlenebilirler. Şikayet oluşturan kistleriniz için mutlaka doktora başvurunuz.
Kompleks kistler içlerinde sıvı ile beraber (solid) katı doku içeriği de olan, bağ dokusundan bölmeleri olabilen, sıvı içeriği yoğun görünümlü, sınırları düzensiz olabilen kistlerdir. Bu meme kistleri tehlikeli olabilirler. Kompleks kistlerde malignite riski %1-23 arasındadır. Mutlaka kanser yönünden araştırılmaları gerekir. Basit meme kistlerinden korkmaz gerekmez. İyi huylu oluşumlardır. Tedavi gerektirmezler. Rutin dışında ek izlem gerektirmezler.
Memenin fibrokistik hastalığının tanısı meme cerrahı (genel cerrah) ve radyolojik inceleme ile konulur. Kistleri en doğru saptayan tanı aracı ultrasonografidir. Kistin yapısına ve hastanın özelliklerine göre kontrastlı (ilaç verilerek) meme MRI incelemesi gerekebilir.
Fibrokistik hastalık, memenin bez yapısının ve kanallarının (duktuslar) bir hastalığıdır. Meme dokusu içinde her yerde olabilir.
Memenin basit kistleri ve basit fibrokistik hastalık tedavi veya ek bir izlem yöntemi gerektirmez. Memenin iyi huylu, zararsız değişiklikleridir.
Meme kistleri şikayet oluşturuyorlarsa, (memede ağrı, memede gerginlik gibi) yapılarında değişiklik varsa, tedavi gerektirenler olabilir.
Kistler çok büyümüşse (3cm ve üzeri),iltihaplanmışsa (enfekte iseler) enjektör yardımıyla boşaltılarak, iç hücresel özellikleri için (sitolojik) incelemeye gönderilmeleri gerekebilir.
Kompleks kistlere özelliklerine göre biyopsi ve/veya direkt cerrahi girişim (ameliyat) gerekebilir. Kötü huylu, yani kanser çıkanlar, kanserin özelliğine göre tedavi edilir. Kanserin biyolojik özelliğine ve evresine göre de cerrahi dışında ek tedaviler (kemoterapi, radyoterapi, hormonoterapi) gerekebilir.
Fibrokistik meme hastalığı ameliyat gerektirmez. Basit kistlere girişim uygulanmaz.
Ancak fibrokistik hastalıkla beraber solid (içinde hücre/doku içeren) kitleler varsa, bu kitlelerin iç yapısına ve özelliklerine göre biyopsi (kesici iğne biyopsisi/trucut) ile tanı konması gerekebilir. Biyopsi sonucunda üreme riski olan lezyonlar, meme kanseri için risk artırıcı lezyonlar, ayrı bir protokolle izlenirler. Biyopsi sonucu kanser çıkarsa hastaya özelliğine göre kanser ameliyatı planlanır ve gerekiyorsa ek tedaviler (kemoterapi, radyoterapi, hormonoterapi) uygulanır.
Kompleks fibrokistik hastalıkta, kist içindeki dokunun yapısı ve büyüklüğüne göre kesici iğne biyopsisi (tru-cut) yapılabilir veya kompleks kistin tamamının cerrahi olarak (ameliyat) çıkarılması gerekebilir.
Memedeki fibrokistler, şüpheli doku içeren lezyon içermiyorlarsa, kompleks değillerse ALINMAZ. Hatta memedeki fibrokistlerin içerdiği sıvının, komplike bir durum yoksa (enfeksiyon gibi),çok büyük değillerse, arkalarındaki kitlenin değerlendirilmesini bozmuyorlarsa boşaltılmaları da gerekmez.
Memede fibrokiste bağlı ağrısı olan, görüntülemesi ve muayenesinde bir şey saptanmayan hastaya;
Ancak tek bir neden ağrı nedeni olmadığı için, yapılan yaşam tarzı değişiklikleri ağrıyı tamamen geçirmeyebilir.
Meme ağrısının şiddetli olduğu, hastanın yaşam kalitesini etkilediği durumlarda ilaç tedavileri gerekebilir. Ağrı döngüselse (adetle ilişkili ise),çok şiddetli ise doktor kontrolünde adet döngüsünü durduran ilaçlar verilebilir.
Basit meme kistleri kansere dönüşmezler. Ancak fibrokistik meme hastalığı, kistler ve solid lezyonlarla giden geniş bir spektrumda olduğundan, meme kanserine dönüşebilecek, kanser riskini artırabilecek fibrokistik hastalık alt tipleri olabilir.
Prof. Dr. Betül BozkurtMeme ve Endokrin Cerrahisi 
+90543 115 10 10
Prof. Dr. Betül Bozkurt